Najbardziej popularnym tytułem nieważności małżeństwa powoływanym w skargach powodowych jest niewątpliwie ten określony w kan. 1095 nr 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego, a mianowicie: niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej. Z tego powodu wokół tego przepisu prawnego powstało wiele mitów. Wielu klientów błędnie uważa, że wskazanie w/w tytułu jest uzasadnione tylko wtedy, gdy strona pozwana leczyła się psychiatrycznie. Natomiast, inni myślą, że pod ten kanon można „podciągnąć” niemalże wszystko, np. trudny charakter współmałżonka lub okazjonalne spożywanie alkoholu.

 

Komentatorzy prawa kanonicznego wskazują, że do „istotnych obowiązków małżeńskich” należą: obowiązek aktu małżeńskiego (tzn. fizycznej jedności w znaczeniu cielesnego zjednoczenia i źródła prokreacji), obowiązek wspólnoty życia i miłości jako wyraz jedności między kobietą i mężczyzną oraz obowiązek przyjęcia i wychowania potomstwa wewnątrz wspólnoty małżeńskiej. Istotne obowiązki małżeńskie muszą być: obustronne, trwałe, ciągłe, wyłączne oraz nieodwracalne [por. P. Majer (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, Kraków 2011, s. 816].

 

W celu udowodnienia tytułu, o którym mowa słynnym w kan. 1095 nr 3 należy wykazać w postępowaniu dowodowym przed Sądem psychopatologiczną niemożność podjęcia, czyli wzięcia na siebie w sposób rzeczywiście zobowiązujący i odpowiedzialny, istotnych obowiązków małżeńskich. W tym celu Sąd bardzo często prosi o pomoc biegłego psychologa, którego zadaniem jest sporządzenie opinii na podstawie badania psychologicznego i analizy akt procesowych. Wbrew pozorom, udowodnienie w/w tytułu nieważności małżeństwa nie jest proste, dlatego przed rozpoczęciem procesu warto przygotować i wskazać mocne dowody, np. dokumenty, wiarygodnych świadków.